Beş Deniz Havzasında Türkiye kitabı Soğuk Savaş sonrası Türk dış politikasını ve Türkiye’nin çevresindeki bölgelerle ilişkilerini analiz etmektedir. Türkiye’nin yerleşik olduğu coğrafya ile etki alanını tanımlamak için geliştirilen “Beş Deniz Havzası” kavramı Akdeniz, Kızıldeniz, Basra Körfezi, Hazar Denizi ve Karadeniz’le çevrili alanı tanımlamaktadır.
Sovyetler Birliği’nin dağılması ve iki kutuplu dünya düzeninin sona ermesinden bu yana yaşanan küresel hesaplaşmaların ve gelecek senaryolarının merkezinde yer alan Beş Deniz Havzası, kısa-orta vadede Dünya gündemini meşgul etmeye devam edecektir. Türkiye ise, nereden bakılırsa bakılsın, dünya egemenliği mücadelelerinin tam ortasında yer almaktadır. Beş Deniz’in ortasındaki konumuyla Türkiye, ne sıradan bir Avrupa ülkesidir, ne de bir Akdeniz ülkesi. Aynı zamanda Avrupalı, Balkanlı, Karadenizli, Kafkasyalı ve Ortadoğulu özellikler gösteren yegâne ülke olarak Türkiye, birbirlerinden ekonomik, siyasal, dinsel, kültürel, etnik vb. açılardan olağanüstü farklılıklar gösteren bu bölge ve alt-bölgelerde yıpratıcı bir var oluş mücadelesi sürdürmek zorunda kalmaktadır.
Öte yandan, bu karmaşık coğrafyanın Türkiye’ye sunduğu alternatifler ve fırsatlar da göz ardı edilemeyecek kadar çeşitli ve zengindir. Bunları değerlendirebilmek içinse Türkiye’nin öncelikle bu bölgeleri anlaması, imparatorluk döneminde uzun yıllar kontrol altında tuttuğu ama cumhuriyet döneminde uzaklaştığı coğrafyayı yakından takip etmesi ve bütünlüğü olan bölgesel politikalar geliştirmesi gereklidir. Bölgesel çeşitliliğin birbirini dışlamayan alternatifler sunduğunun bilincinde olarak, Türkiye’nin parçası olduğu, etkilediği ve etkilendiği alt-bölge ve sistemlere büyük resmin parçaları olarak bakma becerisini geliştirmesi gerekiyor.
Beş Deniz Havzasında Türkiye kitabı tam da bunu yapmaya, Türkiye’nin ilişkide olduğu bölgelere yönelik dış politikasının bütüncül bir resmini sunmayı hedefliyor. Bu hedefle yola çıkan kitap, “Avrupa Birliği üyeliği”, “Türk Dünyası liderliği”, “Müslümanlar arası dayanışma”, “ABD ile stratejik ittifak”, “Rusya’yla yeni dönem”, “Avrasya’da güç birliği” seçeneklerinin Ankara semalarında uçuştuğu, sürekli olarak “hangisi daha iyi?” sorusunun zihinleri meşgul ettiği, kafaların bilgi bombardımanı altında karmakarışık olduğu bir ortamda, 21. yüzyılın başındaki Türk dış politikasının röntgenini çekmek için yola çıkan uzmanların analizlerini içermektedir.
Reference: Aydın, Mustafa ve Çağrı Erhan (der.) (2006) Beş Deniz Havzasında Türkiye, Ankara: Siyasal Yayınevi.